Skicofrenia-Schizophrenia

Skicofrenia ?sht? semundje shum? komplekse, ku edhe simptomat jan?
tep?r komplekse. Sa i p?rket diagnoz?s psikiatrike t? skicofrenis? ka
shum? mosmarr?veshje. K?tu do t? prezentohen disa teori t? ndryshme p?r
diagnoz?n, shkaqet dhe tretmanet duke u bazuar n? manualet e
diagnostifikimit sipas DSM IV ose ICD 10 (F20-F29).

Skicofrenia
?sht? form? e p?rseritur dhe shpeshher? kronike e sjelljes anormale q?
i referohet asaj q? shum? prej nesh quajn? '?menduri'.

Psikiatri
zvicerian Eugen Bleueler ka perdorur nocionin ?skizofreni? p?r her? t?
par?, fjal? kjo e cila vjen nga greqishtja dhe do t? thot? ? shpirt i
ndar??.Psikiat?rt
e klasifikojn? skicofrenin? si psikoz?. Me k?t? ata n?nkuptojn?, sipas
mendimit t? tyre, nj? person nuk mund t?i dalloj mendimet, idet?,
perceptimet dhe imagjinatat e tyre intenzive nga realiteti (peceptimi i
ndar?, idet? dhe vlerat q? njer?zit e tjer? n? at? kultur? i mbajn? si
t? v?rteta). P?rve? k?tyre simptomeve, personi mund t? d?gjoj z?ra, apo
besojn? q? njer?zit e tjer? mund t? ju lexojn? mendjen dhe kontrollojn?
mendimet e tyre.

Shumica e
psikiat?rve i konsiderojn? k?to simptome si ?rregullim psikiatrik. P?r
t?i trajtuar k?to simptome ata zakonisht u japin pacient?ve barna t?
forta p?r qet?sim (benzodiazepine - tranquillisers). Megjithat? ?dokush
nuk i beson k?to mendime t? k?tyre episodave psikologjike. Ide
alternative p?r k?t? ?sht? se k?to jan? reaksione natyrale dhe logjike
p?rshkak t? ndonj? ngjarje t? keqe n? jet?; me fjal? t? tjera nga
ndonj? shqet?simi t? madh. Shum? njer?z preferojn? ta shikojn?
skicofrenin? n? m?nyr? t? p?rgjithshme. Ata e theksojn? nevoj?n p?r t?
menduar p?r p?rvojat individuale dhe r?nd?sin? p?r t? kuptuar se ?ka do
t? thojn? k?to p?rvoja p?r at? individ.

P?r shembull d?gjimi z?rave, n? disa kultura t? ndyshme dhe n? disa sisteme besimtare spirituale ka kuptim tjet?r dometh?n?s.

Diagnostifikimi sipas DSM IV

Nj?
p?rson skicofren duhet t? ket? t? pakt?n k?to simptome sipas manualit
t? diagnistifikimt, q? p?rdor?t n?p?r q?ndra psikiatrike. A: Simptomat karakteristike

Dy
(ose m? tep?r) nga simptomat e m? poshtme, prezente n? nj? pjes? kohe
rreth nj? mujore (ose edhe me pak) jane t? mjaftueshme p?r te
percaktuar pacientin si skizofren:
1. Deluzione
2. Halucinacione
3. Fjalim/mendim i ?rregullt (jo i rrjedhsh?m)
4. Sjellje katatone, ose ?rregullsi e theksuar n? sjellje
5.
Simptoma negative - humbje e funksioneve normale, si psh: mungese
iniciative, munges? d?shire, varferim (ose bllokim i plot?) fjalimi,
etj.

B: ?rregullimi n? jet?n soociale/profesionale:
?rregullim,
i till? q? r?nja n? prodhimtari t? jet? e dukshme nga ?'ka qen? para
shfaqjes fillestare te simptomave, n? nj? ose m? teper fusha t?
funksionimit si psh: puna, marredhenjet interpersonale, kujdesi per
vet?n... etj, gjat? nj? periudhe kohore kuptimplote pas shfaqj?s s?
s?mundjes ose simptomeve skicofrenik

C: Koh?zgjatja:

Shenja
t? vazhdueshme t? shqet?simeve duhet t? jen? shfaqur gjat? 6 muajve t?
fundit. Kjo periudh? 6-mujore duhet t? p?rfshije t? pakten nj? muaj q?
nga shfaqja e simptomeve nga grupi A (faza aktive e simpomave), dhe
mund t? p?rfshij? periudha t? simptomeve si fazen aktive te keq?simit
ose faz?n e shfaqj?s se simptomeve pozitive (dmth. permir?sim n?
funksione te ndryshme).K?to
simptome mund t? jen? t? njejta me s?mundjet tjera mentale siq jan?
?rregullimi bipolar dhe ?rregullim skicoafektive apo mund t? jen?
rezultat i ndonj? problemi fizik. Psikiat?rt dallojn? gjat? diagnoz?s se skicofrenis? disa sipmtomeve pozitive dhe negative.

Simptomet pozitive p?rfshijn?:


* Mendime t? ?rregulluara
* Halucinime, si d?gjime t? z?rave apo tingujve
* Deluzionet
* Iluzionet


Simptomet negative p?rfshijn?:


* kur ndjehen t? pa interesuar dhe pa emocionalisht t? zbraz?t
* pamund?si p?r t?u koncentruar
* d?shira p?r t? q?ndruar larg prej njer?zve
* nevoj? p?r te u ndjer? t? mbrojtur

Simptomet pozitve

Mendime t? ?rregulluara

Nj?
person i cili p?rjeton mendime t? ?rregulluara nuk ?sht? n? gjendje t?
vazhdoj? mendimin n? m?nyr? logjike, dhe idet? e tyre shfaqen si t?
p?rziera dhe nuk kan? kuptim p?r t? tjer?t. Kjo mund ta b?j? bised?n me
ata shum? v?shtir? k?shtu q? kjo mund ti shtoj? ndjenjat e izolimit dhe
vetmis?. Ata e ndjejn? vet?n jo t? kuptuar. Halucinimet

http://www.psikologji.com/images/sto...renie_niv3.jpg

Halucinacionet definohen si: Eksperienca sensuale (shqisore) q? nuk
shkaktohen nga stimuj t? jasht?m aktuale (t? vertet?). N? shumic?n e
rasteve tek skizofren?t k?to p?rjetime (eksperienca) jan? auditore
(z?ra).
Pra, disa njer?z d?gjojn? z?ra q? t? tjer?t
p?rreth tyre nuk i d?gjojn?. K?to z?ra mund t? jen? t? njohura,
miq?sore apo kritike. Z?rat mund t? bisedojn? p?r mendimet apo sjelljet
e personit q? i d?gjon z?rat, apo ju tregojn? ?ka t? b?jn?. Pra,
shumica e pacient?ve degjojn? z?ra q? komentojn? sjelljet e tyre ose ju
japin instruksione. Prap t? tjer? degjojn? z?ra q? diskutojne me
nj?ri-tjetrin. Tek pacientet skicofren n? shum? raste k?to z?ra
shkaktojn? frike - por te disa t? tjer? k?to z?ra mund t? ken? edhe
efekt qet?sues. Cave (kujdes): Vet?m n?se dikush d?gjon z?ra nuk do t? thot? q? jan? skicofrenik.
Bazuar
n? disa hulumtime kat?r p?rqind i popull?sis? d?gjon z?ra, dhe p?r
shumic?n k?ta z?ra nuk jan? problem. Por njer?zit q? e kan? diagnoz?n e
skicofrenis? duket q? ata d?gjojn? z?ra m? s? shumti z?ra kritik apo
jo-miq?sor. Ata ndoshta kan? d?gjuar z?ra gjat? t?r? jet?s s? tyre
mir?po p?r shkak t? ndonj? shqet?simi t? madh n? jet? i b?n? ata q? t?i
d?gjojn? z?rat m? shum? dhe m? v?shtir? q? t? jetojn? me ta. Njer?zit
ndonj?her? d?gjojn? poashtu edhe tingllime n? vend t? z?rave. Deluzionet
Halucinimet
n? shumic?n e rasteve jan? t? shoqeruara me simptoma t? tjera, dhe
ve?anerisht deluzionet. Njer?zit qe p?rjetojn? halucinacione ndjejn?
nevoj?n t?i shpjegojn? k?to zera. K?to shpjegime shpesh p?rfshijne ide
deluzive. K?to jan? ide t? gabuara, t? pabazuara n? realitet. Shpesh
deluzionet ?sht? e v?shtire t? percaktohen si t? tilla. Ato mund t?
jen? edhe fakte t? verteta apo realitet. N? t? shumt?n e rasteve
psikologet binden mbi t? qenurit ose jo te nje ideje deluzioni bazuar
mbi insistimin dhe mbrojtjen me ?do kusht t? ideve t? tilla nga
pacient?t skicofren, shpesh e shoqeruar me fakte absurde, alogjike.
Pacient? deluziv? e kan? t? pamundur t? perceptojn? (kuptojn?) at? ?ka
t? tjer?t mendojn? lidhur me iden? e tyre, dhe jan? t? pazot? t?
ndalojn? mendimet mbi keto deluzione, si edhe t? vazhdojn? te flasin
mbi to papushim. Deluzionet m? t? shpeshta jan? ato q? dikush tjet?r po
u imponon keto mendime ne kok?, njerezit rreth e qark jan? te aft? t?
lexojn? keto mendime nga mendja e pacientit, ose qe pacienti eshte i
kontrolluar nga forca te jashtme misterioze. Shum? deluzione kane
p?rmbajtje vetemadh?shtie ose paranoide.