Ndarja e Shqiperise ne vitin 1919, zbardhen dokumentet e Washingtonit

WASHINGTON
e Teksti i korrespondences midis Washingtonit dhe kryeministrave
britanike dhe franceze jepet si me poshte: Korrespondenca nisi me nje
memorandum te perbashket britaniko-francezo-amerikan, te firmosur me 9
dhjetor.


Teksti i ketij dokumenti ishte publikuar ne eThe New York Timese me 22
shkurt, ne nje mesazh special te derguar nga Parisi, duke perjashtuar
seksionin e fundit te tij. Kjo shtese tek memorandumi eshte shperndare
sot dhe thote si me poshte:

Shtese ne Memorandum pe Shqiperine

eQeverite e Shteteve te Bashkuara, Britanise dhe Frances deshirojne te
njohin pavaresine e shtetit shqiptar. At konsiderojne se shteti i
Shqiperise. Ata konsiderojne se shteti i Shqiperise do te urdherohet te
sugjeroje zgjerimin ne Paragrafin Nr 4 te Pikes XXII te Konventes se
Lidhjes se Kombeve, te asistences dhe keshillimit administrativ te nje
prej fuqive te medha. Per kete, fale situates gjeografike te saj dhe
kapacitetit ekonomik, eshte sugjeruar fillimisht Italia qe ta beje kete
detyre.e

ePer kete, qeverite e Shteteve te Bashkuara, Britanise dhe Frances jane
te shqetesuara ti lene ne dorezim Italise nje mandat mbi shtetin
shqiptar nen kushtet e perfshira ne konventen e Lidhjes se Kombeve. Ata
konsiderojne se keto kushte do te krijojne bazat e pranimit te ketij
mandati prej Italise dhe mund te jene ne marreveshje midis qeverise
italiane dhe qeverive kryesore aleate dhe fuqive.

Pikat e dokumentit te publikuar

Pikat e nje marreveshje te te tille jane si vijone
1-Shqiperia eshte pranuar si shtet i pavarur brenda kufijve te
percaktuar ne strukturen shpjeguese te memorandumit. Megjithate, asnje
nga keto kushte nuk do te shmange shtetin shqiptar nga te negociuarit
me shtetin serbo-kroatp-slloven per rregullimet rajonale, sie mund te
behen ato ne mbeshtetje me nevojat etnografike lokale dhe ato
ekonomike.

(2) Qeveria serbo-kroato-sllovene do te kete te drejte te ndertoje dhe
operoje pergjemes hekurudhave ne veri te Shquperise, bazuar
marreveshjes 41, pika 15 dhe ne rast te kundert, te gezoje privilegje
te plota te rendesise nderkombetare pergjate Veriut te Shqiperise.
(3) E drejta e kontrollit te zhvillimit te lumit Bojana do te jepet ne
Keshillin e Lidhjes se Kombeve, ku pushteti per nje eeshtje te tille do
ti delegohet Italise apo shtetit serbo-kroato-slloven nen kushtet e
veeanta. eshte vleresuar per kete synim se Mali i Zi do te krijohet si
pjese e shtetit serbo-kroato-slloven.

Shkrimi eshte publikuar me 26 shkurt 1920 ne eThe New York Times


Ja planet e Willsonit dhe skemat anglo-franceze per rajonin sipas hartave

WASHINGON - Ne harte tregohen zonat e Istrias dhe Fiumes, sie u ndane
nga Marreveshja e Londres, me 26 Prill 1915, sipas kushteve me te cilat
Italia hyri ne lufte; sipas linjes se Uillson, sie iu komunikua
fillimisht delegacionit italian ne Paris, me 14 prill 1919; dhe sipas
ndryshimeve te bera ne linjen e Uillsonit, te shprehura ne memorandumin
trepalesh britanik-francezo-amerikan per Italine, me 9 dhjetor 1919;
dhe nga ndryshimet e bera ne linjen e Uillsonit te shprehur ne
propozimet per kompromis, te pranuar nga Anglia, Franca dhe Italia,
pavaresisht presidentit Uillson, dhe te parashtruara Jugosllavise me
ultimatumin alternativ qe ishte ekzekutuar nga Marreveshja e Londres se
20 Janarit 1920.

Harta e poshtme shfaq zonat e Adriatikut dhe bregdetin e ndare nga disa
vija dhe modifikimet e tyre. Ajo qe konstatohet brenda ne harte eshte
se ndryshimet e bera ne 9 dhjetor nga linja e Uillsonit, i japin
Italise rajonin e Albones, bregdetin e Arses, midis Kepit te Gjuhezez
dhe Fianonas, 60 milje ne jugperendim te Fiumes. Ata shtojne se ishujt
e Lussinit dhe Unies, tashme te ndara, dhe grupi i ishujve te Pelagosas
dhe Lisas, pergjate Lagostas, kaluan nen Jugosllavine; ndryshime jane
bere edhe ne kufirin jugor te Shqiperise, ne favor te Greqise; ndersa
pergjate kufirit serbo-shqiptar, ne veri, mbeten ashtu sie ishin
percaktuar ne Konferencen e Londres se vitit 1913; Vlora ne bregdetin
shqiptar, i eshte dhene Italise, me nje territori te mjaftueshem
strategjik per mbrojtjen e saj. Dokumenti i 20 janarit ben dy ndryshime
te rendesishme ne linjen e Uillsonit, sie tregohen ne harten lart. Ajo
zgjeron koncesionin e Albonas ne drejtim te veriut, te percaktuar me 9
dhjetor, duke i dhene ne kete menyre Italise te tere bregdetin e
Istrias, vendos afersi territoriale midis kufirit te ri dhe qytetit te
Fiumes, pergjate bregdetit lindor te Voloskes, dhe plani i linjes se
Uillsonit, i jep liri veprimi Triestes per tei dhene nje mbrojtje me te
mire ushtarake qytetit. Ne harten e meposhtme, i jepet Jugosllavise
territori verior i Shqiperise larg ne jug deri ne Drin.