S?mundje t? ndryshme e kan? shoq?ruar njer?zimin q? nga fillimet e tij e deri n? dit?t tona. Shum? prej tyre jan? v?n? n?n kontroll, disa jan? reduktuar plot?sisht, por mbeten akoma ato s?mundje, t? cilat jan? akoma t? tmerrshme n? forc?n e plot? t? tyre. Q? nga vitet 1970 jan? m? shum? se 20 s?mundje, t? panjohura m? par?, p?r t? cilat ende nuk ?sht? identifikuar nj? trajtim i plot? dhe efektiv.
Raste t? tyre shihen n? ?do vend t? bot?s, mjek?sia po monitoron zhvillimin dhe po p?rpiqet ?do dit? e m? tep?r ta kufizoj? p?rhapjen e s?mundjeve t? tilla, si dhe t? zbuloj? vaksina e kura t? reja, pa p?rmendur k?tu zhvillimet m? t? fundit n? progres: si inxhinieria gjenetike, zbulimi i plot? i gjenomit njer?zor (harta e gjeneve), manipulimet cito-molekulare e deri te nanoteknologjia n? ndihm? t? mjek?sis?. M? posht? radhiten m? t? r?nd?sishmet prej k?tyre s?mundjeve, t? cilat jan? nd?r m? t? rejat, t? cilat sjellin frik? te ekspert?t e mjek?sis? si dhe n? mbar? popullat?n.
1-Virusi NIPAH: Ky virus e merr emrin nga vendi i zbulimit t? tij n? Nipah, Malajzi n? vitin 1999. Megjith?se ka shkaktuar pak ?shp?rthime? aft?sia e tij p?r t?u shnd?rruar dhe l?vizur n?p?rmjet kafsh?ve e njer?zve dhe vdekshm?ria e lart? e b?n k?t? virus nga m? t? tmerrshmit e s?mundjeve t? reja. Mendohet se bart?s ?sht? lakuriqi i nat?s, por s?mundja ?sht? par? edhe tek derrat, qent? e macet. Njer?zit e marrin k?t? virus duke u ushqyer me mishin e kafsh?s s? infektuar ose nga g?rvishtjet e tyre. Periudha e inkubacionit ?sht? 4-18 dit? dhe n? fillim duket si grip. Pastaj vazhdon e prek trurin, duke sjell? konvulsione e m? pas gjendje kome. Gjysma e t? s?mur?ve vdesin sepse p?r k?t? s?mundje nuk ka trajtim p?r t?. Deri tani 109 njer?z kan? vdekur.
2-H5N1- Avian Flu: N? maj 1997 ekspert?t bot?ror? t? gripit u frik?suan se mos po p?rhapej nj? epidemi e madhe gripi, e nj? masiviteti t? till? t? papar? q? nga koha e Gripit Spanjoll i vitit 1918. Si shkak njihet nj? djal? 3 vje?ar n? Hong Kong, t? cilit i kish r?n? gripi i pulave. Normalisht virusi i gripit p?son ndryshime (mutacione) gjat? kalimit nga shpend?t te derrat e m? pas tek njer?zit. Por ky tip kishte kap?rcyer barrier?n e specieve, duke sjell? nj? tip t? ri virusi t? gripit p?r t? cil?n njer?zit nuk kan? rezistenc? natyrale. P?r k?t? tip gripi nuk ka kur? dhe as vaksin?. Ky tip gripi u ra 18 vet?ve, prej t? cil?ve 6 vdiq?n. Pas therjes dhe groposjes s? 1.4 milion? pulave, s?mundja u vu n?n kontroll.
3. Lyssavirusi Australian i lakuriqit t? nat?s: N? n?ntor t? vitit 1996, nj? grua 39-vje?are nga Queensland-i q? sa kish filluar t? kujdesej p?r lakuriq?t e nat?s, u s?mur r?nd?. Ajo humbi ndjeshm?rin? n? krahun e majt? dhe gradualisht kaloi n? koma e m? pas vdiq. Kjo ?sht? e para q? vdiq nga nj? s?mundje e cila prek t? gjith? popullat?n e lakuriq?ve t? nat?s n? Australi. Nj? tjet?r person vdiq dy vjet me von?. Deri tani nuk ka kurim p?r k?t? s?mundje.
4. HHV8 Virusi i Sarkomes Kaposi. Kanceri i l?kur?s: N? vitin 1995 doktoret vun? re lezione ngjyr? vishnje n? t? zez?, n? l?kur?n ose organet e brendshme t? t? s?mur?ve me SIDA. Ishte nje forme e re dhe e rrall? e kancerit t? l?kur?s. Faktikisht kjo vjen nga nj? variant i virusit herpes dhe n? ata q? kan? sistemin imunitar t? d?mtuar dhe mund t? p?rhapet te gj?ndrrat limfatike e mushk?rite me pasoja fatale. E vetmja tentative ngelet Kemioterapia, por rezultatet jan? t? pak?naqshme.
5. Virusi Sabia: N? Gusht t? vitit 1994, nj? virolog shkoi n? Klinik?n e Mjek?sis? Tropikale n? Universitetin e Yale (USA) me ethe dhe dhimbje kurrizi. U konstatua se ai kishte nj? form? komplet t? re t? nj? virusi, t? indentifikuar p?r her? t? par? n? Afrik?n e Jugut, i cili kishte ?rr?shqitur? nga nj? epruvet? e plasaritur. Vet?m dy raste jan? raportuar. Nj? vdiq me hemorragji t? organeve t? brend?shme, nd?rsa tjetri mbijetoi pas vuajtjeve t? pap?rshkrueshme dhe te tmerrshme. Ky virus njihet fare pak dhe nuk ka trajtim p?r t?.
6-Hepatiti C: Hepatiti C ?sht? infeksion viral i m?l?is?, gjithashtu dhe nj? shkak madhor n? sjellen e kancerit t? m?l?is?, verdh?z?s e vdekjes nga helmimi i gjakut. Kjo s?mundje u zbulua p?r her? t? par? n? vitin 1989. Hepatiti C p?rhapet nga kontakti direkt me gjakun e njeriut p.sh nga transfuzionet e gjakut apo nga kontakti seksual. N? m?nyr? globale mendohet se jan? mbi 170 milion? persona me k?t? infeksion kronik dhe ?do vit k?saj armate i shtohen 4 milion? pacient? t? tjer?. P?r Hepatitin C nuk ka vaksine. Nd?rsa Hepatiti E ?sht? zbuluar n? vitin 1988, ngjan me Hepatitin C, p?rve? faktit se mund t? transmetohet nga ushqimet dhe ka m? pak shanse t? jet? fatal.
7-HIV-Human Immunodeficiency Virus: Virusi HIV u zbulua n? vitin 1983. Ai ?sht? p?rgjegj?s p?r SIDA- n, sindromin e imuno-deficienc?s s? fituar. Kjo s?mundje ?sht? identifikuar p?r her? t? par? te burrat homoseksual? n? Amerik?.
Q? at?her? p?rhapja e k?saj s?mundjeje ?sht? b?r? me virulente nd?rmjet heteroseksual?ve, ve?an?risht n? Afrik? e Azi. Ky virus
shp?rndahet n?p?rmjet gjakut dhe l?ngjeve trupore. Nuk ka kur? dhe as vaksin? p?r t?, por nj? form? e re trajtimi me ila?e e quajtur ?terapia treshe? po jep rezultate inkurajuese.
8-Escherichia coli 0157: H7 (diarre): Ky variant i rreziksh?m i Escherichia coli u zbulua p?r her? t? par? n? vitin 1982 pas nj? shp?rthimi t? nj? diarreje t? tmerrshme me gjak, me origjin? nga hamburger-?t e kontaminuar.
Pas k?saj, shumica e infeksioneve kan? ardhur nga ngr?nia e mishit t? grir? t? pa gatuar plot?sisht. T? rriturit e sh?ndetsh?m, zakonisht e marrin veten, por mund t? jet? vdekjeprur?se te f?mij?t e vegj?l e tek t? moshuarit.
9. Virusi Sindromes Pulmonare - HSP: HSP u gjend p?r her? t? par? n? vitin 1993, pas hetimeve t? b?ra p?r nj? s?mundje fatale respiratore q? u vu re n? shtetet jugper?ndimore t? USA-s. Q? at?her?, 100 raste jan? raportuar n? 20 shtete amerikane, shumica n? per?ndim. Si ve?ori e k?saj s?mundjeje, ndryshe nga shumica e s?mundjeve q? zakonisht sulmojn? njer?zit me mbrojtje (sistem imunitar) t? dob?t, kjo s?mundje ka prekur m? t? sh?ndetshmit e m? t? fort?t. Ajo vjen nga minjt? e pyllit, ve?an?risht nga i quajturi mi i drerit, pra nga rodent?t. Pasi ekspozohen ndaj fe?eve t? k?tyre rodent?ve pacient?t kan? ethe e dhimbje muskujsh deri 5 jav? m? von?, e ndjekur kjo m? pas me marrje fryme, pasi mushk?rit? gradualisht mbushen me l?ng dhe n? raste ekstreme kjo sjell vdekje. P?r k?t? virus nuk ka akoma nj? trajtim kurues. S?mundja fillon menj?her?. Periudha e inkubacionit varion nga 6 or? - 5 dit?. Pacienti ka ng?r?e abdominale, t? vjella dhe dehidrim. Vdekja vjen nga dehidrimi (humbja e l?ngjeve). Antibiotik?t ndihmojn? p?r t? shkurtuar s?mundjen.
10- Virusi Guanarito: N? shtator t? vitit 1989, doktor?t n? Venezuele filluan t? shihnin nj? s?mundje me ethe tep?r t? larta, n? mesin e popullsis? s? fshatit. Shum? nga pacient?t u shtruan n? spitale sepse ethet nuk pushonin, kishin dob?si t? p?rgjithshme, dehidrim dhe hemorragji t? brendshme. Mbi 100 raste jan? konfirmuar dhe rreth 1/3 e pacient?ve vdiq?n. Mendohet se s?mundja p?rhapet nga minjt?. Njohurit? p?r k?t? virus jan? minimal?.
Forum 
Portali 
Gallery 
Kërko 
Regjistrohu 
identifikimi 
Sat May 23, 2009 12:26 am