Si t?i d?gjojm? f?mij?t tan? kur flasin?

Shpesh na duket sikur fjal?t e f?mij?ve tan? jan? t? kota dhe pavler?. Po ta shohim me kujdes k?t? fenomen, e v?rteta ?sht? krejt ndryshe. Fjal?t e tyre jan? t? r?nd?sishme dhe d?gjimi i tyre ?sht? edhe m? i r?nd?sish?m.


K?shtu ne kontribuojm? n? rritjen e personalitetit t? f?mij?ve tan?. Kur i d?gjojm? me v?mendje, atyre u duket sikur jan? t? r?nd?sish?m e n? k?t? m?nyr? i edukojm? q? edhe ata t? jen? t? v?mendsh?m kur t? d?gjojn? t? tjer?t. Pra, kur ne i d?gjojm? me v?mendje f?mij?t tan?, pavar?sisht nga mosha q? kan?, u forcohet bindja se ne i duam, i respektojm? dhe i vler?sojm?. E n?se ne nuk veprojm? k?shtu, at?her? kjo do t? konsiderohet si nj? fatkeq?si, sipas mentalitetit t? tyre. Ndodh q? ata mund t? largohen edhe nga sht?pia n?se prind?rit nuk u kushtojn? v?mendjen e duhur. Shum? prind?r bien n? k?t? grack? dhe jo vet?m q? nuk ua v?n? veshin fjal?ve t? f?mij?ve t? tyre, por as q? i l?n? t? dalin nga sht?pia, k?shtu q? f?mija e merr vet? vendimin p?r t? dal? dhe ndoshta p?r t? mos u kthyer m? kurr?. K?shtu ndodh dhe shk?putja e lidhjeve familjare, p?r shkak se ne nuk u kushtojm? f?mij?ve v?mendjen e duhur.
Ne duhet ta kemi parasysh mir? se Profeti yn? i dashur, Muhamedi (a.s), i ka d?gjuar me v?mendje t? gjith?: bashk?shortet, f?mij?t, pleqt?, budallenjt?, madje edhe kafsh?t.
M? posht? po p?rmendim 12 pika se si t'i d?gjojm? me v?mendje f?mij?t tan?:
1- Kujto shpesh se Zoti na ka dhuruar dy vesh? dhe nj? gjuh? t? vetme. K?shtu q? ne duhet t? d?gjojm? dy her? para se t? flasim nj? her?. Kjo ?sht? detyr? edhe me f?mij?t tan?.
2- Fol me f?mij?n dhe ndiq me v?mendje diskutimet e tij.
3- Ji i duruesh?m. Mos ia nd?rpre fjal?n f?mij?s t?nd.
4 -Dialogo me f?mij?n t?nd dhe ushtrohu ta d?gjosh me v?mendje at?.
5- Kur t? flas?sh me t?, shikoje drejt n? sy.
6- Prania jote nuk duhet ta v?r? n? pozit? t? v?shtir? f?mij?n, por ajo duhet t? jet? di?ka e zakont?. Q?ndro pran? tij kur flet me t?.
7- B?je f?mij?n t?nd pjes? t? nj? problemi q? ke dhe k?rko mendim prej tij.
8- Pyete f?mij?n se si i ka pun?t n? shkoll? me shok?t dhe me m?suesin.
9- B?je f?mij?n ta kuptoj? se ti po harxhon nj? pjes? t? koh?s p?r t? folur me t?. N?nat q? jan? n? pun? duhet q? t u telefonojn? f?mij?ve t? tyre nga qendra e pun?s q? ata ta ndiejn? se ka dikush q? kujdeset p?r ta.
10- B?hu pjes? e g?zimeve, shqet?simeve dhe ndjenjave t? f?mij?ve t? tu.
11- L?ri t? gjitha pun?t e tjera m?njan? kur flet me f?mij?n t?nd.
12- Mos e qorto at? gjithmon? p?r gabimet q? b?n kur shqipton ndonj? fjal? a shprehje. Kjo gj? rregullohet me kalimin e koh?s dhe me m?nyra t? tjera.
K?to jan? disa ide dhe propozime t? vyera, n?se i v?m? n? jet?.
Pyesim lexuesin: "Sa minuta kalon me f?mij?n t?nd duke folur me t?, pa u marr? me pun? t? tjera?"
K?t? pyetje ia b?m? nj? grup prind?rish dhe mora p?rgjigje t? ndryshme. Disa burra than? se kalonin 5 minuta n? dit? duke folur me f?mij?t, nd?rkoh? q? shumica e tyre than? se kalonin 20 minuta. Nd?rsa kur pyeta grat?, u habita kur d?gjova prej tyre pothuajse t? nj?jtat p?rgjigje se ne duhet t'u kushtojm? m? tep?r v?mendje f?mij?ve tan?, q? edhe ata t? b?hen t? d?gjuesh?m dhe t? mos ankohemi prej tyre.
D?gjimi me v?mendje ?sht? argument i respektit dhe i vler?simit p?r njeriun. Dialogu t? njeh me mentalitetin e bashk?biseduesit. Lexova nj? lib?r q? titullohej "Mes prind?rve dhe f?mij?ve" dhe m? p?lqyen disa shembuj q? autori kishte marr? gjat? dialogut prind-f?mij?. Sipas tij, duhet t'u p?rgjigjemi fjal?ve t? f?mij?ve, duke i kthyer fjal?t e tyre nga ngjarje n? marr?dh?nie dhe ndjenja, nga t? p?rgjithshme n? t? ve?anta. M? posht? po japim disa nga k?ta shembuj:
Nga ngjarje n? marr?dh?nie: Kur f?mija tregon ndonj? ngjarje, nuk duhet ta pyesim at? p?r ngjarjen n? detaje, por duhet t? p?rmendim marr?dh?niet e n?nkuptuara p?rmes ngjarjes dhe m?simet q? nxjerrim nga ajo. N? qoft? se vajza t? ankohet se koh?t e fundit po merr prej teje m? pak dhurata se sa v?llai i saj, b?ja t? ditur se ti e do at? nj?lloj si dhe t? v?llain.
Nga ngjarje n? ndjenja: Kur f?mija t? tregon nj? ngjarje t? caktuar, ndonj?her? ?sht? mir? q? t? mos i referohesh ngjarjes n? fjal?, por emocioneve q? ajo mbart. N?se djali vjen n? sht?pi i m?rzitur, fjala vjen p?r shkak se m?suesja i ka th?n? g?njeshtar para shok?ve t? klas?s, duhet ta kuptosh ndjesin? e tij n? at? moment para m?sueses.
Nga e p?rgjithshmja n? di?ka t? ve?ant?: Kur f?mija yt t? thot? di?ka, nuk ?sht? e d?shirueshme q? ta miratosh at? q? thot? ai apo ta kund?rshtosh at?. P?r shembull, n?se ai thot? se nuk ?sht? i mir? n? matematik?, nuk b?n q? t'i thuash: "Ti je i dob?t me shifrat!" apo duke i m?shuar ides? q? ti thuash t? m?soj? sa m? shum?. Shpesh ia vlen t'i thuash: "Matematika nuk ?sht? e leht?.", ose "Ne kemi besim se ti do t? b?sh aq sa ke mund?si.".
Kjo ?sht? nj? m?nyr? e suksesshme p?r t? dialoguar me f?mij?n t?nd, por kjo nuk arrihet pa e d?gjuar mir? dhe me v?mendje at?.

Kush tregohen m? t? v?mendsh?m gjat? bised?s, t? m?dhenjt? apo t? vegjlit?
P?r k?t? jan? b?r? dy sondazhe; nj?ri me t? rinjt? dhe student?t e universiteteve dhe tjetri me t? moshuarit. T? dh?nat e k?tij sondazhi rezultuan si m? posht?:
Kategoria e t? rinjve:
17 % e t? rinjve preferonin t? lexonin, 16 % e tyre t? flisnin, 14 % t? shkruanin dhe 53 % e tyre preferonin m? tep?r t? ishin n? rolin e d?gjuesit.
Kategoria e t? moshuarve:
16 % e t? moshuarve preferonin t? lexonin, 30 % e tyre t? flisnin, 9 % t? shkruanin dhe 45 % e tyre t? d?gjonin.
S'ka dyshim se ne, nj? pjes? t? madhe t? koh?s, e kalojm? duke d?gjuar. N? rrug? d?gjojm? radion n? makin?, d?gjojm? z?rat e atyre q? na rrethojn? n? ?do ambient q? jemi, d?gjojm? cic?rimat e zogjve, d?gjojm? zhurm?n e makinave etj. N? koh?n e lir? d?gjojm? shok?t, e po ashtu edhe n? shkoll? d?gjojm? m?suesin dhe bashk?moshatar?t, e n? sht?pi d?gjojm? personat e familjes, televizorin, fqinj?t etj.
Nga statistikat e m?sip?rme shohim se t? rinjt? d?gjojn? m? tep?r se t? moshuarit. Po ta analizojm? k?t?, mendoj se t? rinjt? jan? ende n? nj? periudh? t? k?rkimit t? p?rvoj?s dhe njohurive. Megjithat?, un? jam e mendimit se d?gjimi nuk ka lidhje shum? me mosh?n, por me at? q? un? do ta quaja "menaxhimi i vetvetes". Njeriu duhet q? t? d?gjoj? m? tep?r se t? flas? p?r t? bashk?vepruar me jet?n n? m?nyr?n e duhur.
T? d?gjuarit ?sht? nj? dhunti q? na i ka dh?n? Zoti dhe duhet t? jemi fal?nderues e t? d?gjojm? me v?mendje t? tjer?t. Profeti yn? i dashur, Muhamedi (a.s) na ka m?suar p?rmes vepr?s dhe porosive t? tij q? ne duhet t'i d?gjojm? t? tjer?t me v?mendje, edhe n?se fjal?t e tyre nuk na p?lqejn? apo nuk p?rkojn? me idet? tona. Ky ?sht? nj? argument q? ne i respektojm? dhe i vler?sojm? t? tjer?t dhe bashk?veprojm? me ta n?p?rmjet bashk?bisedimit. K?t? shpresojm? q? t? ndodh? edhe nd?rmjet prind?rve e f?mij?ve.

A duhet t'u k?rkojm? t? falur f?mij?ve?
Shpeshher? ne i b?jm? pyetje vetes se a duhet ti k?rkojm? t? falur f?mij?ve?
Mendojm? se kjo do t? na ul? para syve t? tyre.
Ka shum? raste kur f?mij?t, duke mos duruar tutel?n e prind?rve, shp?rthejn? n? m?nyr? arrogante. Po ka dhe raste q? prind?rit, duke mos duruar sjelljen e f?mij?ve, i nd?shkojn? shum? r?nd?, madje nuk u l?n? koh? t? sqarohen, duke i dh?n? nj? d?nim t? padrejt?.
Para disa koh?sh d?gjova p?r nj? djal? q? ishte larguar nga sht?pia dhe prind?rit nuk dinin si t? vepronin. Po e tregojm? shkurt k?t? histori:
"Kam nj? djal?, - tha i ati-q? ?sht? n? mosh?n shtat?mb?dhjet?vje?are dhe e kam p?rz?n? nga sht?pia q? para pes? vjet?sh se nuk m? d?gjonte. Tani ai ?sht? p?rzier me nj? shoq?ri t? keqe, pi cigare, nuk falet, nuk e respekton t? ?m?n dhe sillet keq. Un? nuk i jap asnj? grosh dhe i kam nd?rtuar nj? dhom? mbi tarrac?, por ai nuk mbahet dhe nuk di ?t? b?j me t?. Nj? dit? pyeta nj? shokun tim dhe ai m? k?shilloi q? ti rind?rtoja marr?dh?niet me t? q? sot e mos prisja t? nes?rmen."
"Veprimet e birit t?nd v?rtet q? jan? t? gabuara, por edhe ajo q? ti ke b?r? p?r pes? vjet me radh?, duke e larguar at?, ?sht? gabim i madh. B?ja t? ditur atij se ke b?r? gabim q? e ke larguar dhe se ai e ka p?r detyr? q? ti respektoj? prind?rit dhe t? sillet mir?."- m? tha shoku.
At? ?ast ia ktheva: "Sipas teje, un?, babai i tij, duhet t'i k?rkoj t? falur atij? Ne nuk jemi edukuar q? babai t'i k?rkoj? t? falur f?mij?s s? tij."
- "D?gjo, o v?llai im, m? tha, - gabimi ?sht? gabim dhe nuk njeh t? m?dhenj apo t? vegj?l. Ai q? gabon duhet t? k?rkoj? t? falur dhe kjo ?sht? krejt normale."
Nuk m? p?lqyen fjal?t e tij. T? nes?rmen e takoj me buz? n? gaz.
-"H?, -m? tha, - ?far? ka b?r? vaki?"
- "U mendova shum? p?r ato q? m? the, -i fola me ngaz?lli, - dhe mbr?m? b?ra si? m? rekomandove. Ai e di se ?ndodhi?"
- "Pa m? trego? m? tha."
- "Mbr?m? n? or?n 10 t? nat?s, - tregoi, - trokita n? der?n e dhom?s s? djalit, e hapa dhe i k?rkova t? falur q? e pata larguar 5 vjet nga sht?pia. Kur djali d?gjoi fjal?t e mia, nuk po i besohej, u hodh e m? p?rqafoi dhe e vuri kok?n n? gjoksin tim e po m? shtr?ngonte fort. Po qanim t? dy; qaj ai, qaj dhe un?. Pastaj m? tha: "O babi! M? thuaj ?far? do ti t? b?j un?. T? jap fjal?n se nuk kam p?r ta kthyer kurr? fjal?n.""
?sht? e v?rtet? se gabimi ?sht? gabim dhe nuk njeh t? m?dhenj apo t? vegj?l.
N?se babai gabon dhe u bie n? qaf? f?mij?ve t? tij, ai duhet tu k?rkoj? t? falur, se n? k?t? m?nyr? i m?son ata q?, kur t? gabojn?, ta kuptojn? gabimin dhe t? k?rkojn? ndjes? p?r k?t?. N? qoft? se ai nuk u k?rkon atyre t? falur, dashur pa dashur u m?son t? tregohen mendjem?dhenj dhe kryene??.
Ndoshta disa prind?r e kan? t? v?shtir? tu k?rkojn? falje dhe t? k?shillohen me f?mij?t e tyre, duke menduar se ata jan? m? t? m?dhenj n? mosh? dhe kan? m? shum? p?rvoj?. Kjo ide nuk q?ndron. Ibrahimi (a.s) ka b?r? nj? dialog edukativ me t? birin, Ismailin (a.s), kur pa n? ?nd?rr se duhet ta therte t? birin. I tha: "Kam par? n? ?nd?rr sikur po t? therja. ?far? thua ti p?r k?t??"
Ibrahimi (a.s) i k?rkon mendim t? birit p?r nj? ??shtje q? nuk ka diskutim dhe polemika, pasi ai ishte profet dhe duhet ta ?onte urdhrin e Zotit n? vend. K?tu ka nj? m?sim t? madh p?r ne q? t'i marrim n? konsiderat? f?mij?t tan? dhe t? k?shillohemi me ta. Morali dhe vlerat nuk pyesin p?r t? madh e t? vog?l, g?njeshtra ?sht? e ndaluar p?r t? vegjlit dhe t? m?dhenjt?, ashtu si dhe sinqeriteti ?sht? i p?lqyesh?m p?r t? gjith?. K?shtu duhet t? shihet k?shillimi dhe k?rkimi i faljes kur ?sht? e nevojshme.