Relativiteti

P?r ta p?rcjell? manifestimin e nj? ngjarjeje apo dukurie si? ?sht? psh. l?vizja e nj? trupi,duhet t? ekziston? sistem referent (SR) i koordibatave. T? mendojm? dy SR prej t? cil?ve nj?ri ?sht? n? l?vizje e tjetri ?sht? n? qet?si. K?to dy sisteme v?shtrojne t? nj?t?n dukuri.

N? baz? t? relativitetit ato p?rjetojn? t? njejt?n dukuri n? forma t? ndryshme. Nga logjika e sh?ndosh? e dim? q? ajo q? ?sht? e bukur p?r mua, p?r juve munde t? jet? e sh?mtuar, pra gj? relative.

Relativiteti Special

Kur sistemet referente n? fjal? (SR) l?vizin me shpejt?si konstante apo zero pra nuk l?vizin n? m?nyr? t? nxituar themi q? levizin n? m?nyr? inerciale.

N? baz? t? teoris? speciale t? relativitetit t? gjitha ligjet fizike jan? t? nj?ta n? sisteme inerciale, ky ?sht? postulati i par? i k?soj? teorie. Postullati i dyt? thot? q? shpejt?sia e l?vizjes s? drit?s n? vakum ?sht? konstante (C= 300 000 km/s)n? t? t?gjitha SR.

Teoria e p?rgjitheshme e relativitetit
Isak Njuton zbuloi q? forca e gravitacionit qeveris? l?vizjen apo bashk?t?rheqjen e trupave. Toka e t?rheq moll?n q? gjendet n? nj? deg?, nga se fusha gravitacionale e tok?s vepron me forc? n? mollen. Arsyeja pse molla l?viz? me nzitim g kah toka ( toka nuk leviz? me nxitim t? duksh?m kah molla) bazohet n? faktin q? molla ka mas? t? vogel.

Sa m? e madhe t? jet? masa qa m? i madh? ?sht? edhe intenziteti i fush?s gravitacionale.

Albert Einstein n? kuad?r t? tors? s? p?rgjitheshme t? realitetit thot q? hapsira p?r rreth objektit me mas? t? madhe si? ?sht? toka apo yjet e t? tjer?, duhet t? mendohet si sistem (x,y, z, t) n? form? t? nj? rrjete. Kur nj? trup si? ?sht? molla gjendet n? k?t? rrjet? ajo shkon kah trupi n? mas? t? madhe n? baz? t? faktit q? hapsira apo rrjeta e p?rmendur p?r rreth ?sht? e lakuar apo lugore. Kjo form? lugore apo konkave e hapsir?s p?r rreth trupave me mas? shum t? madhe sipas teoris? s? p?rgjitheshme t? relativitetit b?n l?vizjen rapide t? trupave q? kan fatin t? jen n? horizontin e trupit me mas? m? te madhe. Ekzistenca e vrimave t? zeza ?sht? e bazuar me k?t? sqarim.

Sqarimi i teoris?
P?r ta p?rcjell? manifestimin e nj? ngjarjeje apo dukurie si? ?sht? psh. l?vizja e nj? trupi, duhet t? ekziston? sistem referent (SR) i koordibatave. T? mendojm? dy SR prej t? cil?ve nj?ri ?sht? n? l?vizje e tjetri ?sht? n? qet?si. K?to dy sisteme v?shtrojne t? nj?t?n dukuri.

Ne qoftese dy objekte jan ne levizje,njeri me shpejtesi e tjetri ne kembe,atehere ai me shpejtesi do ti shohi gjerat ma shpejte se ky ne kembe,ndersa ndryshimi qendron se i pari mundet vetem kohen ta perfitoi e mos te lodhet duke i pare gjerat qe e rrethojne. II)

N? baz? t? relativitetit ato p?rjetojn? t? njejt?n dukuri n? forma t? ndryshme. Nga logjika e sh?ndosh? e dim? q? ajo q? ?sht? e bukur p?r mua, p?r juve munde t? jet? e sh?mtuar, pra gj? relative.

N? qoftese dikujt gjerat e shikuara i duken te mira e dikujte po te njejtat gjera te shemtuara,ketu nuk kemi te bejm me njeriun sepse e embla eshte e embel e therta e therte,e nese e bejme dallimin qe gjerat i shohin ndryshe njerezit e shtazet ndryshe kjo eshte e vertete,sepse gjarperi sendet i njeh permjet temperatures dhe ne forme tjeter. Nese e kemi fjalen tek perfytyrimet atehere ndryshon esenca e dijes,sepse nese mendojm per buke kur jemi te uritur,duhet te perfytyron se si kemi mundesi te vim gjere tek buka,apo nese nje popull ska pavaresin,ai popull duhet te mendoi se si tjeret kan liri e ne si duhet ta pervetsojme pavaresin!Kjo eshte teorija e relativitetit.

Sipas teoris se Einstenit trupat me mase te madhe terheqin trupat e vegjel rreth vetes e vertete eshte por me randesi eshte qe trupat qe leshojn temperature nga trupi tyre mos tu largohet por ti ketheht nga nje distance e duhur prape ne vetevete qe mos ta hargjoi energjin dhe te behet i perjetshem ne kete menyre.