Elektroni

Titulli: Elektroni Sat May 23, 2009 9:36 am

Elektroni ?sht? pjesez (grimce) themelore n?natomike me ngarkes? elektrike negative qe = -1,6 ? 10-19 coulomb (ngarkese elementare), dhe ka nje mase rreth 9,10 ? 10-31 kg (0,511 MeV/c?). Elektroni i perket klases se pjesezave te quajtura leptone q? mendohet te jene perberesit themelore te lendes (d.m.th. nuk mund te ndahen ne pjeseza me te vogla). Se bashku me berthamen atomike (te krijuar nga protonet dhe neutronet) te rrethuar nga elektronet, elektronet perbejne atomet; ato jan? pergjegjes p?r lidhjet kimike. Masa e eletroneve ?sht? rreth 1/1836 e neutroneve dhe protoneve.

Rryma elektrike ne p?r?ues te ngurte ndodh kryesisht p?r shkak te levizjes se lire te elektroneve. Elektroni paraqitet zakonisht me shenjen e-. Pjeseza e kundert me elektronin ?sht? pozitroni, qe dallohet vetem p?r ngarkesen elektrike pozitive.

Paraqitja tek elementet e ndryshme
Elektroni ?sht? baza themelore sipas s? cil?s rradhiten elementet kimike, sepse t?gjitha elementet kimike dallojn? p?r nga numri i elektroneve, kurse disa mund t? ken num?r t? njejt? protonesh.

Historia
Brenda nje atomi, elektronet rrethojne berthamen e protoneve dhe neutroneve ne nje trajte elektronesh. Fjala elektron u vendos ne vitin 1894 dhe rrjedh nga emertimi force elektrike te futur nga William Gilbert (Uilliam Gjilbert). Prejardhja e fjales elektron ?sht? greke: ήλεκτρον (elektron), qe do te thote qelibar.

Njohurite mbi elektronin jan? ndryshuar rrenjesisht me kalimin e shekujve, ndryshimi me i madh ndoshta ?sht? zhvillimi i kuantikes mekanike ne shekullin e 20-te dhe ideja e dyzimit (dualitetit) grimce/vale, qe nenkupton se elektronet mund te shfaqin vetite si vale dhe si grimce (pjesez).

Ndryshimet ne fushen elektrike te krijuar nga dallimi i numrit te elektroneve dhe trajtes se tyre ne atome percakton vecorine kimike te nje elementi. Keto fusha luajne nje rol te rendesishem ne lidhjet kimike dhe kimi