Pansofia

Pansofia (greq. = mbar?dituria) apo pansofizmi ?sht? nj? em?rtim i p?rdorur nga Gjith?dituria, p?r t? treguar aft?sin? e dituris? dhe njohjes s? gjith?kaje dhe ?do gj?je. N? disa fe monoteiste, pansofia lidhet me ve?orin? e Per?ndis? si shpirti i vet?m i gjithdijsh?m. Nj? njeri q? ?sht? pansofikal ?sht? dikush q? beson t? ket? fituar mbar?diturin? apo diturin? e plot?.

Em?rtimi ka t? b?j? m? shum? ve?an?risht me idet? pedagogjike t? dituris? gjith?sinore, si? ndodhi n? sistemin edukues t? dituris? gjith?sinore t? parashtruar nga Gjon Amos Komenius, nj? edukues nga Moravia (sot pjes? e ?ekis?). Ai argumentonte se ?gjith? njer?zimi mund t? edukohet, njer?z t? t? gjitha moshave, t? t? gjitha kushteve, t? t? dyja gjinive dhe t? t? gjitha kombeve.? Q?llimi i tij ishte mbar?dituria, e cila n?nkuptonte se ?t? gjith? njer?zit duhet t? edukohen n? mbar? njer?zimin? n? arsyetim, moralitet, dhe lumturi.

Parimi pansofik
Parimi pansofik ?sht? nj? nga parimet e r?nd?sishme t? Komeniusit i cili thot?: se ?dogj? duhet ti m?sohet (arsehet) gjithkujt, si nj? baz? udh?heq?se p?r edukim, di?ka e ngjashme me edukimin gjith?sinor (Karakteristika gjith?sinore).

Teoria e shpallur nga Komeniusi parashikonte nj? reform? t? p?rgjithshme t? edukimit e t? shkollimit bazuar mbi dy koncepte themelore: - p?rsosm?rin? njer?zore, q? prirej t? realizonte harmonin? dhe rendin tashm? n? veprim n? gjith?si; - fuqin? e pafundme q? nj? rrjet edukimi mund t? ushtrohet mbi njeriun dhe shoq?rin? e tij. Pansofia ?sht? shkalla m? e lart? e njer?zimit q? mund t? arrihet n?p?rmjet p?rpjekjes s? b?r? nga njeriu p?r t? mb?rritur n? formimin m? t? plot?. M?nyra pedagogjike e Komeniusit ?sht? shum? e nyj?zuar dhe graduale. Ezoterikisht, pansofia n?nkupton diturin?.

Pansofizmi ishte nj? term i p?rdorur p?rgjith?sisht nga Komeniusi p?r t? p?rshkruar filozofin? e tij pedagogjike e cila parashtronte nj? edukim gjith?p?rfshir?s e t? gjithansh?m.

N? zhvillimin e k?tij sistemi edukimi, Komeniusi, nd?rthuri trajtesat e tij t? para mbi pansofin? me paraqitjet e tij bashk?rendit?se n? form?n e nj? libri t? ilustruar t? titulluar "The Great Didactic," (Didaktika e Madhe) libri shkollor ishte i p?rshtatsh?m si p?r or?n e m?simit shkollor ashtu edhe p?r m?sim t? pamvarur (vetjak). Komeniusi botoi m? pas "Orbis Sensualim Pictus" (Bota n? piktura shqisore), nj? lib?r q? m?sonte bisedimin duke p?rshkruar gj?ra reale dhe p?rdorte nj? alfabet t? ilustruar i cili i lidhte shkronjat me figur?n e nj? krijese apo dukurie natyrore q? mund t? d?gjohej nga b?rja e nj? tingulli t? ngjash?m. Pansofia formon themelin e ndihmesave shikuese-d?gjuese, edukimin radio-televiziv, dhe p?rdorimin e udh?zimeve kompjuterike dhe kontrolleve n? shkolla. M? pas, ajo vendos standartet p?r shkrim e k?ndim, duke p?rfshir? let?rsin? (shkrimk?ndimin) e kompjuterit, dhe p?r p?rdorimin e kontrolleve q? e lejojn? studentin t? shtoj? informacione dhe rishikoj? p?rparimin e tij nd?rsa p?rvoja rrit diturin? e tij apo mpreh aft?sit? e tij. ?do softuer p?r edukim mund t? pritet p?r t? treguar tre cil?sit? e idealizuara nga Komeniusi n? "Great Didactic" dhe arritur n? "Orbis Sensualim Pictus".

Libri i tij Pansophiae prodromus u botua n? Lond?r n? vitin 1639 n? bashk?punim me Samuel Hartlib. Libri u pasua nga Pansophiae diatyposis. Pansofia n? k?t? kuptim ?sht? p?rkufizuar si "njohja e plot? e t? rriturit t? rendit hyjnor t? gj?rave". Ai u p?rpoq t? ngrinte nj? kolegj pansofik, nj? pararend?s t? instituteve t? m?vonshme akademike. Idet? e tija ai i shkroi n? nj? trajtes? t? titulluar Via lucis, shkruar rreth viteve 1641/2 n? Lond?r. Atij ju desh t? braktiste Londr?n p?r shkak t? shp?rthimit t? Luft?s civile angleze, dhe vepra e tij u botua p?rfundimisht n? vitin 1668, n? Amsterdam.

Termi pansofi nuk ishte origjinal, sepse u p?rdor nga Bartolomeo Barbaro i Padov?s n? vepr?n e tij De omni scibili libri quadraginta: seu Prodromus pansophiae, nga mesi i qindvje?arit t? gjasht?mb?dhjet